Tijdens de Bachdag Amersfoort op zaterdag 8 oktober vindt er om 17:00 uur weer een cantateconcert plaats in de Amersfoortse Sint-Franciscus Xaverius­kerk.
Op het programma:

• Trauerkantate ‘Du aber, Daniel, gehe hin’, TWV 4-17 (ca. 1710)  –  G.Ph. Telemann
• Actus Tragicus ‘Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit’, BWV 106 (ca. 1707) J.S. Bach

Beide cantates zijn gecomponeerd in de tijd dat Bach en Telemann nog jong en dik bevriend waren.

Beide werken over de zogenaamde eindtijd:
Telemann: ‘Maar jij (Daniël), ga het einde tegemoet. Je zult te ruste gaan en aan het einde van de dagen opstaan om het lot te ontvangen dat jou is toebedeeld.’ (Daniël 12: 13).
Bach: ‘Gods tijd is de allerbeste tijd.’ ‘Want in Hem leven wij, bewegen wij en zijn wij, zolang Hij wil, in Hem sterven wij op het juiste moment.’ (o.a. Handelingen 17: 28)
‘Ja, kom, Heer Jezus, kom!’ (Openbaring 22: 20).
Komt allen weer en geniet van de prachtige muziek uitgevoerd door het Amersfoorts Cantatekoor en -orkest onder leiding van Bas Ramselaar.

Vocale solisten:
Marjon Strijk – sopraan
Maria den Hertog – alt
Janko Fraanje – bas

Stichting Rondom de Cantates bestaat 25 jaar. Het jubileumconcert in Amersfoort op 18 juni a.s. is dit keer niet in de kerk op ’t Zand, maar op de plaats waar het ooit is begonnen, de Sint-Joriskerk. Tijdens dit concert klinkt feestelijke muziek, uiteraard van Johann Sebastian Bach, zoals o.a. het motet ‘Sei Lob und Preis mit Ehren’, BWV 231, het beroemde concert voor hobo en viool in c klein, BWV 1060R en het ‘Gloria in excelsis Deo’, BWV 1910 en nog meer werken.
Kortom, alle reden om te komen genieten van schitterende muziek uitgevoerd door het Amersfoorts Cantatekoor en -orkest o.l.v. Bas Ramselaar.

Als vocale solisten werken mee:
Paula Bär-Giese – sopraan
Gerben Houba – tenor

De instrumentale solisten zijn:
Hans Lub – viool
Henk Knöps – hobo
Elly Meijer – orgel 

Op zaterdag 19 februari om 17:00 uur vindt er weer een cantateconcert plaats in de Amersfoortse Sint Franciscus Xaveriuskerk, met als hoofdwerk van Johann Sebastian Bach: cantate ‘Mit Fried und Freud ich fahr dahin’ BWV 125.

Dit is een zogenaamde koraal-cantate en werd in 1725 geschreven voor vrijdag 2 februari, 40 dagen na Kerstmis, het feest van ‘Maria Reiniging’ of Maria Lichtmis, waarbij, zo verhaalt het Lucas-evangelie dat op deze dag wordt gelezen, de kleine Jezus zoals elk eerstgeboren joods jongetje in de tempel wordt opgedragen aan God.
De daar aanwezige oude man Simeon herkent Jezus als de door God beloofde Heiland Simeon – aan wie beloofd was dat hij pas zou sterven als hij de Heiland had gezien – uit zijn vreugde daarover in de zogenaamde ‘Lofzang van Simeon’ (Canticum Simeonis), één van de drie nieuwtestamentische lofzangen, naast die van Zacharias (‘Benedictus’) en het Maria (‘Magnificat’), die veelvuldig op muziek zijn gezet.

Naast cantate 125 zingt het Amersfoorts Cantatekoor het motet ‘Warum ist das Licht gegeben dem Mühseligen?’ opus 74 nr.1 van Johannes Brahms.
Brahms kerkelijke motet begint als een groot existentieel vraagteken en eindigt in berusting en vertrouwen met het koraal ‘Mit Fried und Freud ich fahr dahin’. De tekst is gebaseerd op Luthers vertaling van enkele Bijbelteksten (o.a. Job) en de muziek is in vele opzichten schatplichtig aan Johann Sebastian Bach.

Komt allen weer en geniet van de prachtige muziek uitgevoerd door het Amersfoorts Cantatekoor en -orkest en vocale solisten onder leiding van Bas Ramselaar.

Vocale solisten:
Maria den Hertog, alt
Erik Janse, tenor
Janko Fraanje, bas

Instrumentale solisten:
Elly Meijer, orgel
Roos Smink, dwarsfluit
Martin Lorijn, piano

Op zaterdag 9 oktober om 17:00 uur vindt er weer een cantateconcert plaats in de Amersfoortse
Sint Franciscus Xaveriuskerk.
Cantate 76 ‘Die Himmel erzählen die Ehre Gottes’ van Johann Sebastian Bach klonk voor het allereerst op 6 juni 1723 in de Sankt Thomaskirche in Leipzig. De nieuw benoemde Thomaskantor en ‘Director Musices’ Bach was twee weken eerder met vrouw en vijf kinderen in twee koetsjes en met vier wagens huisraad vanuit Köthen in Leipzig gearriveerd.
Deze feestelijke cantate is omvangrijk te noemen, met maar liefst veertien delen: een uitgebreid openingskoor, zes recitatieven, vier aria’s, een instrumentale sinfonia en twee koralen.

Komt allen weer en geniet van de prachtige muziek uitgevoerd door het Amersfoorts Cantatekoor en -orkest o.l.v. Bas Ramselaar, met als vocale solisten:
Paula Bär-Giese – sopraan
Maria den Hertog – alt
Sebastian Brouwer – tenor
Janko Fraanje – bas

Instrumentale solisten zijn:
Rudolf Weger – trompet
Henk van Zonneveld – orgel.

   

 

Gezien huidige situatie rond de pandemie verschuiven we het programma van 15 mei naar zaterdag 12 juni a.s. en voeren het programma dan tweemaal uit (17:00 uur en 19:00 uur) voor een publiek van 30 personen.

(Degenen die al kaarten hadden gereserveerd voor de uitvoering van 15 mei hebben persoonlijk bericht over de verdere gang van zaken ontvangen.)

Voor informatie over onze komende concerten, raadpleeg deze website na 12 juni a.s.

Het oorspronkelijk voor 10 oktober 2020 aangekondigde programma kan in verband met de overheidsmaatregelen rond de coronapandemie helaas geen doorgang vinden. De huidige richtlijnen rond afstand en ventilatie verhinderen een samenkomst van ruim 30 personen op het podium in de St Franciscus Xaveriuskerk.

Trouwe bezoekers van de Bachcantateconcerten willen we echter op 10 oktober niet in de kou laten staan. Dirigent Bas Ramselaar heeft een prachtig programma samengesteld met werken van Bach en Buxtehude voor sopraan en (enkelvoudig bezet) orkest. Solist is de topsopraan Margreet Rietveld.

Op het programma staan de volgende werken:

Dietrich Buxtehude (ca. 1637 – 1707):

• BuxWV 87, ‘O Gottes Stadt, o güldnes Licht’ (ca. 1670)
• BuxWV 76a, ‘Mit Fried und Freud ich fahr dahin’ (1671)
  • Contrapunctus I
  • Evolutio
  • Contrapunctus II
  • Evolutio
• BuxWV 76b Klagelied ‘Muss der Tod denn auch entbinden’ (1674)

Johann Sebastian Bach (1685 – 1750):

• BWV 199, ‘Mein Herze schwimmt im Blut’ (voor de 11e zondag na Trinitatis, 12 augustus 1714)

Helaas moeten we wel een aantal aanpassingen doorvoeren, omdat er in de huidige omstandigheden maar plaats is voor 90 personen.

Allereerst: ditmaal is reserveren vooraf verplicht. We zouden het vervelend vinden mensen aan de deur naar huis te moeten sturen. Reserveren kan via deze link. De SRDC code is BACH

Ten tweede: meer dan de helft minder bezoekers dan bij reguliere uitvoeringen betekent uiteraard ook minder inkomsten. Met een bijdrage van € 10 (te voldoen bij reservering) zorgt u ervoor dat we de onkosten binnen de perken kunnen houden en door kunnen gaan met onze concerten.

We rekenen op uw komst (en op een prachtig concert).

Om 17:00 uur zingt en speelt het Amersfoorts Cantatekoor en -orkest o.l.v. Bas Ramselaar de dubbel-cantate 76 ‘Die Himmel erzählen die Ehre Gottes’ (‘De hemel verhaalt van Gods majesteit’) van J.S. Bach.
Op 6 juni 1723 klonk deze cantate voor het eerst in de Thomaskerk te Leipzig. Het was de tweede cantate die Bach daar componeerde.
BWV 76 is een 14-delige cantate waarin de preek van minstens één uur plaatsvond na deel 7.
Het openingskoor is groots opgezet met een rijk geïnstrumenteerd orkest met koor- en solostemmen. Bach gebruikt hierin de uit de orgelmuziek bekende vorm preludium en fuga.
Na de preek klinkt een fraaie Sinfonia voor hobo d’amore, viola da gamba en continuo met een kamermuzikale intimiteit.
Tijdens onze uitvoering op 13 juni overigens geen preek, wel een toelichting op de cantate.
Verder zingt het Amersfoorts Cantatekoor
het motet ‘Es woll’ uns Gott genädig sein’ van de Vlaamse componist Benedictus Hertoghs (ca. 1492 – 1544), met daarnaast een koraalzetting met dezelfde titel geschreven door Heinrich Schütz (1585 – 1672).
Bach gebruikt dit uit drie strofen bestaande lied in cantate 76 door het eerste en laatste couplet als afsluitende koralen van beide cantate-delen te laten zingen.
De hymne ‘Es woll’ uns Gott genädig sein’ (1524) is overigens één van de eerste liederen op tekst (naar Psalm 67) van Maarten Luther (1483 – 1546).

De uitvoering op zaterdag 13 juni a.s. is om 17:00 uur in de Sint Franciscus Xaveriuskerk, ’t Zand 29, Amersfoort.

B. Hertoghs	‘Es woll’ uns Gott genädig sein’	motet
H. Schütz	‘Es woll’ uns Gottgenädig sein’	koraalzetting
J.S. Bach	‘Die Himmel erzählen die Ehre Gottes’ BWV 76	cantate

Op zaterdagmiddag 8 februari 2020 zingt en speelt het Amersfoorts Cantatekoor en -orkest o.l.v. gastdirigent Patrick Pranger in de Nieuwekerk twee cantates van Johann Sebastian Bach: Cantate 84, ‘Ich bin vergnügt in meinem Glücke’, een solocantate voor sopraan en orkest, die alleen voor het slotkoraal een beroep doet op de koorzangers en Cantate 144 ‘Nimm was dein ist und gehe hin’, voor koor, orkest en solisten.

Bach schreef deze cantates voor dezelfde zondag, de eerste van de drie vóór-Vastenzondagen, waarin de vastentijd al zijn schaduwen vooruit werpt. BWV 144 werd echter gecomponeerd voor 6 februari 1724 en BWV 84 voor 9 februari 1727. Het Amersfoorts Cantatekoor zal verder het motet ‘O Herr, ich bin dein Knecht’ zingen van Bachs verre voorganger als Thomascantor Johan Hermann Schein.

Solisten:
Agnes van Laar – sopraan
Maria den Hertog – alt
Roelof Polinder – tenor

Let op: zaterdag 8 februari is de uitvoering om 17:00 uur in De Nieuwe Kerk, Leusderweg 110, 3817 KC Amersfoort. Kom luisteren naar dit concert, gratis entree en collecte na afloop.

Op zaterdagmiddag 12 oktober aanstaande zingt en speelt het Amersfoorts Cantatekoor en -orkest onder leiding van Bas Ramselaar de feestelijke cantate 148 ‘Bringet dem Herrn Ehre seines Namens’ van Johann Sebastian Bach, met als solisten Kaspar Kröner, altus en Sebastian Brouwer, tenor.

Cantate 148 ontstond waarschijnlijk in 1725 in Leipzig, toen Bach (1685-1750) veertig jaar oud was. Het werk wordt ingeleid door een feestelijk voorspel met solo trompet, met aansluitend een stralend openingskoor bestaande uit twee vijfstemmige koorfuga’s. De tekst is een eerbetoon aan God met daarbij de vraag of de sabbat voor algehele rust moet dienen of juist besteed mag worden aan goede werken in naam van de HEER. Heel bijzonder en wonderschoon is de alt-aria met begeleiding van een kwartet dubbelrietblazers (drie hobo’s en fagot), gezongen door Kaspar Kröner uit Leusden. Naast Cantate 148 speelt het orkest nog de prachtige Sinfonia uit Bachs cantate BWV 196, zingt het koor een motet van Alessandro Scarlatti en zingen de solisten enkele solo-psalmen van Constantijn Huygens.

Kom gerust luisteren naar dit concert op zaterdag 12 oktober om 17:00 uur in de Sint Franciscus Xaveriuskerk, ’t Zand 29 te Amersfoort. Gratis entree en collecte na afloop. Warm aanbevolen!

Op zaterdagmiddag 15 juni a.s. zingt en speelt het Amersfoorts Cantatekoor en -orkest o.l.v. Bas Ramselaar het Agnus Dei uit “Missa Canonica” WoO 18 van Johannes Brahms en de fraaie dubbel-cantate 194 ‘Höchsterwünschtes Freudenfest’ van Johann Sebastiaan Bach. Solisten zij Paula Bär-Giese, sopraan en Gerben Houba, tenor.

Bach voerde het werk op 2 november 1723 uit in de Dorfkirche te Störmthal, een plaatsje 15 km ten zuidoosten van Leipzig, tijdens een kerkdienst ter gelegenheid van de inwijding van het nieuwe orgel dat door Bach als orgeldeskundige was gekeurd.

Uiteindelijk zou Bach deze cantate in Leipzig uitvoeren op de zondag na Pinksteren (Trinitatis) in 1724. Het betekende de afronding van zijn eerste jaargang kerkcantates. Het werk zou later nog diverse heruitvoeringen beleven.

Opmerkelijk aan deze cantate is de hoge ligging van de vocale partijen. We moeten aannemen dat het orgel in Störmthal lager was gestemd, maar tegelijkertijd waren de strijk- en blaasinstrumenten veel hoger gestemd. Dat geeft een aardig inkijkje in de niet-gestandaardiseerde muziekpraktijk van de achttiende eeuw. De hoge ligging van de vocale partijen zou trouwens ook kunnen teruggaan op de oorspronkelijke feestcantate uit Köthen, waar de hoge stemming van de instrumenten gebruikt werd.

Voor het Amersfoorts Cantatekoor en -orkest heeft dat consequenties: onze instrumentalisten spelen immers in de moderne gestandaardiseerde stemming (a=440 Hertz), terwijl de stemming rond 1724 in Leipzig een halve toon lager was (a=415 Hertz). Dat wil in elk geval zeggen dat wij Bachs cantates meestal een halve toon te hoog uitvoeren, maar in dit geval is het dus net andersom: wij gaan cantate 194 een halve toon lager uitvoeren dan het origineel.

Kunt u het nog volgen of niet, kom hoe dan ook maar luisteren naar het concert op zaterdag 15 juni om 17.00 uur in de Sint Franciscus Xaveriuskerk, ’t Zand 29 te Amersfoort. Gratis entree en collecte na afloop. Warm aanbevolen!

St. Franciscus Xaveriuskerk, ’t Zand 29, Amersfoort. Aanvang 17:00 uur.
Het Amersfoorts Cantatekoor en -orkest o.l.v. Bas Ramselaar voert uit :

1. 1. Choralvorspiel (orgel) Wo Gott der Herr nicht bei uns hält, BWV 1128 van J.S.Bach
   2. Hymne 1-stemmig à capella, 1-ste melodie : Wo Gott der Herr nicht bei uns hält
   3. Hymne 1-stemmig à capella, 2-de melodie : Wär Gott nicht mit uns dieser Zeit van Johann Walter
   4. Koraal door orkest, Wär Gott nicht mit uns dieser Zeit, zetting van Balthasar Resinarius
   5. Koraal 4-stemmig à capella, Wär Gott nicht mit uns dieser Zeit van Franz Schneiboltz
   6. Choralvorspiel (orgel) Wär Gott nicht mit uns dieser Zeit van Georg Friedrich Kaufmann
   7. Koraal 4-stemmig à capella, Wär Gott nicht mit uns dieser Zeit, zettingen van Michael Praetorius en Heinrich Schütz
   8. Choralvorspiel (orgel) Wär Gott nicht mit uns dieser Zeit van Johann Pachelbel
   9. Koraal door koor en orkest, nr 5 uit BWV 14 Gott Lob und Dank…
   10. Cantate BWV 14: “Wär Gott nicht mit uns dieser Zeit”

Solisten:
Agnes van Laar – sopraan
Teun van Dijk – tenor
Janko Fraanje – bas
Henk van Zonneveld – orgel

Een programma in samenhang met de Bachdag Amersfoort 2018 met o.a. het Magnificat BWV 243. St. Franciscus Xaveriuskerk, ’t Zand 29, Amersfoort. Aanvang 17:00 uur.

Het Amersfoorts Cantatekoor en -orkestt o.l.v.Bas Ramselaar voert uit :

Het Magnificat in d dur van Johann Sebastiaan Bach, BWV 243 mit vier Einlagesätzen

• Vom Himmel hoch
• Freut euch und jubiliert
• Gloria in excelsis Deo
• Virgo Jesse floruit

Solisten
Paula Bär-Giese – sopraan
Maria den Hertog – alt
Erik Janse – tenor
Janko Fraanje – bas

Uitgevoerd werd een programma rond cantate BWV 135 ‘Ach Herr, mich armen Sünder’.

Op zaterdag 16 juni 2018 stond een geheel aan Johann Sebastian Bach gewijd programma op de lessenaars: naast cantate BWV 135 ‘Ach Herr, mich armen Sünder’ werden namelijk ook de Triosonate  IV BWV 536 en, vanwege een speciale reden voor enkele trouwe bezoekers, ‘huwelijkscantate’ BWV 196 ‘Der Herr  denket an uns’, die we eerder in 2010 uitvoerden, maar die we vanwege deze speciale reden graag hernamen.

In de tijd van Bach was een triosonate een compositie voor vier instrumenten, bijvoorbeeld twee violen, cello en klavecimbel. Bach schreef zijn zes orgelsonates voor slechts één instrument, hoewel deze stukken tegenwoordig in allerlei bezettingen worden uitgevoerd. Vanmiddag speelde Henk van Zonneveld Trio­sonate nr. IV op het prachtige Bätz-orgel.

Cantate 196 is een jeugdwerk van Bach, dat ons alleen bekend is van een handschrift van zijn leerling Johann Ludwig Dietel uit 1730. De cantate bestaat uit een sinfonia en vier vocale delen op de vier verzen van Psalm 115:12-15 en is dus puur gebaseerd op de bijbeltekst. De cantate lijkt daarom meer op een 17^e eeuws ‘Geistliches Konzert’ (zoals bekend van Schütz, Scheidt en Buxtehude) dan een 18^e eeuwse cantate. Een kerkcantate zonder specifieke liturgische bestemming maar met een tekst met in alle ver­zen het woord ‘segnen’ zou kunnen hebben gediend voor een willekeurige lof- of dankdienst. Maar sinds Bachs 19^e eeuwse biograaf Spitta wordt deze cantate beschouwd als een huwelijkscantate. Spitta vond het overigens geen gewone huwelijkscantate; verondersteld wordt dat Bach het stuk omstreeks 1708 heeft geschreven voor uitvoering met een kleine bezetting in een voor hem specifieke privé-omge­ving, en het is daarmee van bescheidener omvang dan gebruikelijke, in opdracht geschreven huwelijks­cantates. De korte duur (tien tot twaalf minuten) wordt gecompenseerd door de toe­gankelijkheid, eenvoud en jeugdige frisheid, en daarmee is 196 ook geschikt voor wie Bach wat ‘zwaar’ vindt.

Het hoofdwerk van vanmiddag wascantate 135. Dit is de laatste van vier cantates waarmee Bach in Leipzig zijn tweede jaargang cantatecomposities begon. In zijn eerste jaar had hij zich verplicht om elke week een nieuwe cantate te schrijven (waarbij hij zich vaak baseerde op zijn eerdere Weimar-cantates) en in zijn tweede jaar schreef hij alle cantates op een van de lutherse kerkliederen, de koralen. Zijn ambities onderstreepte hij  door de eerste vier cantates (20, 2, 7 en 135) vorm te geven als een Franse ouverture, een traditioneel koraalmotet, een Italiaans vioolconcert en (in 135) een koraalfantasie waarin de ‘zelfstandige’ instrumentale begeleiding geen noot speelt die niét van de koraalmelodie is afgeleid. Deze klinkt steeds als cantus firmus. In veel cantates ligt deze bij de sopraan, maar in deze serie steeds bij een van de vier respectievelijke zangstemmen; in dit geval bij de bas. De laatste twee van deze vier cantates gingen één dag na elkaar in première, namelijk op 24 juni 1724 (‘Johannistag’, St. Jan) en 25 juni 1724: de 3^e zondag na Trinitatis.

De evangelielezing voor deze zondag, Lucas 15:1-10, vormt het thema van cantate 135: de parabel van de herder die feestviert na het terugvinden van zijn verloren schaap. Moraal van het verhaal: de hemel ver­heugt zich in elke bekeerde zondaar. Het koraal dat Bachs onbekende tekstdichter bewerkte tot can­tate­tekst is een boetelied van theoloog Cyriakus Schneegaβ (Weimar-1597): vijf coupletten geba­seerd op Psalm 6, gevolgd door een lofprijzing. Zoals gebruikelijk past de librettist de tekst van het eerste en laatste couplet toe in het openingskoor en het slotkoraal. Hij herdicht de vier ‘binnencouplet­ten’ voor de twee opvolgende geschakelde recitatieven en aria’s (deel 2-3 en deel 4-5) en citeert daarbij steeds één regel van de oor­spronkelijke liedtekst. Bach schenkt vervolgens in zijn compositie speciale muzikale aandacht aan deze oorspronkelijke regels.

Het complete programma was:  Johann Sebastian Bach (1685-1750)

• Triosonate IV BWV 528
  1. Adagio – Vivace
  2. Andante
  3. Un poco allegro
• Cantate BWV 196 ‘Der Herr denket an uns’
• Cantate BWV 135 ‘Ach Herr, mich armen Sünder’

Amersfoorts Cantatekoor en -orkest
Paulien van der Werff– sopraan
Erik Janse– tenor
Janko Fraanje– bas
Henk van Zonneveld – Bätz-orgel en kistorgel

Het geheel stond onder leiding van Bas Ramselaar.

Een programma rond cantate BWV 22 ‘Jesus nahm zu sich die Zwölfe’. Aanvangstijd 17:00 uur.

Op 10 februari 2018 werd een vrijwel geheel Bach-programma uitgevoerd met zeer uiteenlopende werken van de grote meester: naast cantate BWV 22 namelijk met een Fantasia en fuga voor orgel (door Henk van Zonneveld gespeeld op het befaamde Bätz-orgel van de St. Franciscus Xaveriuskerk, een dubbelkorige motet en een sonata voor fluit en basso continuo. Met Liz Hoogeveen op blokfluit hebben we, net als in oktober vorig jaar met Pherenikè Weenink op dwarsfluit, weer een jong talent aan boord: zij speelt naast de genoemde sonata ook een stuk voor fluit solo van Ryohei Hirose.

Bach speelde de Fantasia en fuga in g-mineur BWV 542 in 1720 in Hamburg toen de functie van organist van de St. Jacobikirche vacant kwam. Hij gaf een recital van ruim twee uur, waarin hij o.a. zijn improvisatietalent etaleerde. Niet helemaal duidelijk is of Bach ook daadwerkelijk solliciteerde naar de vrijgekomen positie in Hamburg (hij was net enige jaren eerder benoemd tot ‘Kapellmeister’ in Köthen), maar uiteindelijk werd Georg Philipp Telemann in Hamburg benoemd en Bach in Leipzig (zie hierna).

In het publiek zat Johann Adam Reincken, de éminence grise van de Hamburgse muziek en vele jaren organist in Hamburg en die na afloop zeer te spreken was over de kwaliteiten van Bach. In de fuga doet Bach op het thema ‘ik ben gegroet van’ uit de collectie ‘Oude en Nieuwe Hollantse Boeren Lieties’ eer aan de in Deventer geboren Reincken, wiens muziek hij in sinds zijn tienerjaren speelde.

De Sonata in f-majeur BWV 1035 voor fluit en basso continuo is oorspronkelijk geschreven voor traverso en becijferde bas ter gelegenheid van Bach’s bezoek in 1741 aan het hof van Frederik de Grote in Potsdam. Daar was zijn zoon Carl Philipp Emanuel net benoemd tot eerste klavecinist. Het stuk werd opgedragen aan Michael Gabriel Fredersdorf, privésecretaris van de koning en, net als Frederik zelf, amateur fluitist.

Het dubbelkorige motet ‘Ich lasse dich nicht’ BWV Anhang 159 werd oorspronkelijk toegeschreven aan Johann Christoph Bach (1642-1703), een neef van de vader van Johann Sebastian Bach. Hij wordt beschouwd als de meest getalenteerde Bach vóór Johann Sebastian. Maar tegenwoordig wijst op basis van de gebruikte papiersoort van het manuscript, het handschrift, de vermoedelijke overlevering maar ook de stijlkritiek in de richting van een omstreeks 1712 in Weimar geschreven compositie van de jonge Johann Sebastian Bach.

De tekst is een citaat uit het oude testament (Genesis 32: 27): op een breuklijn in zijn leven strijdt de aartsvader Jacob een nacht lang met een onbekende in wie hij uiteindelijk een engel van God herkent; hij dwingt vervolgens hem te zegenen. De dus van oorsprong joodse tekst is ‘verchristelijkt’ door de toevoeging ‘mein Jesu’. Deze tekst kwalificeert het motet, net als een aantal andere, als ‘Trauermusik’, bestemd voor een begrafenis of herdenkingsdienst. Met dezelfde titeltekst schreef Bach later zijn cantate BWV 157, eveneens voor een herdenkingsdienst.

Het motet bestaat uit twee, direct in elkaar overgaande delen (net als bv. ‘Fürchte dich nicht’ BWV 228): een dubbelkoor op de titeltekst, gevolgd door een koraalbewerking voor vier stemmen. Dit slotkoraal is waarschijnlijk later in Leipzig toegevoegd.

Bach schreef cantate 22 ‘Jesus nahm zu sich die Zwölfe’ samen met cantate 23 (‘Du wahrer Gott und Davids Sohn’) voor zijn auditie als cantor van de Thomaskerk in Leipzig voor 7 februari 1723; in dat jaar volgens de kerkelijke kalender zondag ‘Estomihi’ (naar het begin van het gregoriaanse Introïtus voor die zondag) of ook wel ‘Quinquagesima’ genoemd: de laatste zondag vóór het begin van de vasten. In de Lutherse traditie was de concertante muziek in de vastentijd niet toegestaan en dus was dit de laatste gelegenheid voor een auditie voor het vrijgekomen cantoraat, als het gemeentebestuur de vacature tenminste nog tijdens zijn ambtstermijn wilde vervullen. De vacature liep al een tijdje: eerder hadden al kandidaten hun sollicitatie slechts ter versterking van hun eigen positie gebruikt (Telemann en Graupner) of waren die te licht bevonden (Kaufmann, Duve, Schott en Fasch). Volgens de overlevering werd de presentatie van Bach goed ontvangen, maar een ander geluid was dat wanneer men de beste niet kon krijgen het beter was om te berusten in de keuze van iemand van de tweede garnituur. En de rest is geschiedenis.

Waarschijnlijk is BWV 22 voor het eerst uitgevoerd op 7 februari 1723, vóór de preek (en BWV 23 erna). Beide cantates sluiten aan bij het evangelie van die zondag, Lucas 18: 31-43, waarin de evangelist vertelt over de derde voorspelling van het lijden van Jezus en over de blinde van Jericho.

Bach was in zijn ‘Probestücke’ begrijpelijkerwijs voorzichtig in de eisen aan het hem onbekende uitvoerende ensemble en hij beperkt zich dus in de bezetting: alleen een hobo en strijkers in het orkest en geen sopraansolo. Ook beperkt hij zich in de vocale delen: die bevatten maar weinig virtuoze delen. Tevens conformeert hij zich (in zijn uitvoering) aan de gevestigde praktijk in Leipzig: koperblazers als versterking voor de koorpartijen en ‘ripiënisten’ (steunzangers), die in de koordelen de primaire zangers versterken. Verder veronderstelt hij een afkeer van de Italiaanse opera onder zijn toekomstige broodheren. Daarom bevatten deze cantates geen ‘secco’ recitatieven en volledige da capo-aria’s. Maar als sollicitant probeert hij wel zoveel mogelijk te laten zien welke genres en technieken hij beheerst.

Het complete programma:

Johann Sebastian Bach (1685-1750)

• Fantasia & fuga in g-mineur BWV 542
  Henk van Zonneveld – Bätz-orgel
• Sonata in f-majeur BWV 1035
  – Adagia ma non tanto
  – Allegro
  Liz Hoogeveen – blokfluit
  Henk van Zonneveld – kistorgel
• Motet ‘Ich lasse dich nicht’ BWV Anhang 159
  Amersfoorts Cantatekoor
• Ryohei Hirose(1930-2008)
  – Meditation
  Liz Hoogeveen – blokfluit
• Johann Sebastian Bach
  – Cantate BWV 22 ‘Jesus nahm zu sich die Zwölfe’

Amersfoorts Cantatekoor en -orkest
Maria den Hertog – alt
Sebastiaan Brouwer – tenor
Janko Fraanje – bas

Het geheel stond onder leiding van Henk van Zonneveld (die de vanwege ziekte uitgeschakelde Bas Ramselaar verving)